Op 21 februari 2025 heeft de Hoge Raad (ECLI:NL:HR:2025:320) uitspraak gedaan over de samenloop van zwangerschaps- en bevallingsverlof en ‘overige dagen’ als opgenomen in de cao voor middelbaar beroesponderwijs en volwasseneneducatie (Cao MBO). Wat was er aan de hand?
In Nederland is het mogelijk om (onder andere) in een cao collectieve vakantiedagen aan te wijzen, bijvoorbeeld tussen kerst en oud en nieuw. In de onderwijssector wordt veelvuldig van deze mogelijkheid gebruik gemaakt, met name voor de schoolvakanties. Dat was ook het geval in de Cao MBO. De Hoge Raad heeft eerder overwogen dat als een werknemer wegens zwangerschaps- of bevallingsverlof geen gebruik kan maken van de collectieve vakantiedagen, zij dat op een ander moment moet kunnen compenseren. Werknemers die onder de Cao MBO vallen, mogen collectief vakantieverlof dan ook compenseren.
De Cao MBO kent echter naast vakantieverlof ook 30 zogenoemde ‘overige dagen’. Op deze dagen hoeft geen werk te worden verricht, maar het zijn volgens de Cao MBO ook geen vakantiedagen. De overige dagen worden toegerekend aan feestdagen, als brugdagen en de zomervakantie. Bij samenloop tussen zwangerschaps- en bevallingsverlof en overige dagen mochten de werknemers de gemiste dagen niet compenseren.
Een werknemer miste door samenloop 13 ‘overige dagen’ die zij niet mocht compenseren. Zij stelde zich op het standpunt dat er sprake was van verboden onderscheid op grond van geslacht bij de arbeidsvoorwaarden als verankerd in artikel 7:646 BW en de Algemene wet gelijke behandeling nu zij door deze regeling als vrouw werd benadeeld. De werknemer en de werkgever hebben zich in een artikel 96 Rv procedure gezamenlijk tot de kantonrechter gewend. De kantonrechter heeft vervolgens prejudiciële vragen gesteld aan de Hoge Raad.
De Hoge Raad heeft geoordeeld dat de overige dagen uit de Cao MBO in wezen niet verschillen van vakantiedagen en door de werknemers ook zo zullen worden beschouwd. Volgens de Hoge Raad ligt het voor de hand dat de overige dagen een arbeidsvoorwaarde zijn. De huidige regeling in de Cao MBO op grond waarvan de overige dagen bij samenloop met zwangerschaps- en bevallingsverlof niet gecompenseerd mogen worden, leidt ertoe dat vrouwen minder gunstig behandeld worden bij de arbeidsvoorwaarden. Omdat het gaat om zwangerschapsdiscriminatie, is er sprake van direct onderscheid op grond van geslacht. De regeling uit de Cao MBO is volgens de Hoge Raad in strijd met artikel 7:646 BW en de Algemene wet gelijke behandeling en dus in strijd met dwingend recht. De Hoge Raad heeft daarbij geoordeeld dat nietigheid van de bepaling in dit geval geen goede oplossing biedt, maar dat het compensatierecht dat al in de bepaling besloten ligt ten aanzien van vakantiedagen uitgebreid moet worden om ongelijke behandeling te voorkomen.