Hof Den Haag oordeelt dat Booking.com zich per 1 januari 1999 bij Pensioenfonds PGB moet aansluiten. Het hof vindt dat aan het zogenaamde hoofdzakelijkheidscriterium uit de verplichtstelling is voldaan. Na procedures tegen Picnic, Deliveroo en anderen is dit de zoveelste procedure waar ondernemingen met nieuwe, technologisch gedreven bedrijfsmodellen tegen grenzen aanlopen van het gereguleerde arbeids- en pensioenrecht.
Hoge Raad
Werknemers in bepaalde specifieke bedrijfstakken of sectoren in Nederland zijn wettelijk verplicht om deel te nemen aan een bedrijfstakpensioenfonds. De reikwijdte van een bedrijfstakpensioenfonds wordt beschreven in een verplichtstelling die wordt gepubliceerd in de Staatscourant.
Deze zaak draait om de vraag of Booking.com verplicht is deel te nemen in Pensioenfonds PGB waar de pensioenregeling van de reisbranche per 1 januari 2021 is ondergebracht. Eerder oordeelde de Hoge Raad in zijn arrest van 9 april 2021 dat Booking.com een online reisagent is als bedoeld in de verplichtstelling van PGB. De zaak is vervolgens door de Hoge Raad verwezen naar het gerechtshof Den Haag om de overige verweren van Booking.com te behandelen en te beslissen.
Hof Den Haag
De verweren van Booking.com hadden betrekking op de ontvankelijkheid van PGB, rechtsverwerking, de representativiteit en het hoofdzakelijkheids¬beginsel. Met name dit laatste punt is relevant voor de praktijk. Niet alleen bij de vraag of een onderneming onder de werkingssfeer van een bepaald bedrijfstakpensioenfonds valt maar ook bij de toepasselijkheid van algemeen verbindend verklaarde cao’s. De vraag is steeds wat de hoofdactiviteit van een bepaalde onderneming is.
Booking voerde o.a. aan dat zij niet in hoofdzaak (d.w.z. 50% van haar loonsom) het bedrijf van reisagent uitoefent maar allerlei andere activiteiten zou verrichten zoals onderhouden, vernieuwen en uitbreiden van het reserveringsplatform en het ontwikkelen van nieuwe (technische of andere) producten. Met andere woorden, meer technische (IT) activiteiten. Volgens Booking.com kunnen uitsluitend de zogenaamde werkzaamheden met betrekking tot het onderhouden en in de lucht houden van het reserveringsplatform (worden toegerekend aan de uitoefening door Booking.com van het bedrijf van reisagent. Booking.com noemt deze werkzaamheden “Keeping The Lights On” (KTLO-werkzaamheden).
Het hof oordeelt dat de kern en het zwaartepunt van de bedrijfsactiviteiten van Booking.com gelegen zijn in het via haar reserveringsplatform bemiddelen bij het (online) boeken van accommodaties. Dat bij een online onderneming, veel van de werknemers een technische opleiding hebben, doet daar niet aan af. Al deze ondersteunende activiteiten kunnen worden toegerekend aan de uitoefening door Booking.com van het bedrijf van reisagent en niet alleen de KTLO-werkzaamheden. De kern en het zwaartepunt van de bedrijfsactiviteiten van Booking.com is volgens het hof het bemiddelen bij het (online) boeken van accommodaties.
Booking.com dient zich nu per 1 januari 1999 bij PGB aan te melden. In de praktijk zal dat hoogstwaarschijnlijk betekenen dat Booking.com de eigen pensioenregeling met terugwerkende kracht gelijkwaardig zal moeten maken aan die van PGB. Overigens kan Booking.com nog cassatieberoep instellen tegen het oordeel van het hof.
Platformeconomie
Deze zaak raakt aan problematiek werkingssfeerbepalingen in verplichtstellingen en cao’s die soms schuren met maatschappelijke en technologische veranderingen. Dit leidt regelmatig tot procedures. Denk aan Picnic die de toepasselijkheid van de cao Levensmiddelenbedrijf betwiste en Deliveroo die ontkende deel te moeten nemen in Pensioenfonds Vervoer. De trend lijkt te zijn dat rechters veelal in het nadeel van deze platformondernemingen beslissen.
